Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden, giữa, Thủ tướng Úc Anthony Albanese, trái, và Thủ tướng Anh Rishi Sunak, phải, họp về dự án AUKUS tại Căn cứ Hải quân Point Loma ở San Diego, California, ngày 13/3/2023.
Các nhà lãnh đạo của Hoa Kỳ, Úc và Anh ngày 13/3 tiết lộ chi tiết về kế hoạch cung cấp cho Úc các tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân, một bước quan trọng để chống lại tham vọng của Trung Quốc ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Trong một tuyên bố chung, Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden, Thủ tướng Úc Anthony Albanese và Thủ tướng Anh Rishi Sunak đã tán thành các kế hoạch cho cái gọi là dự án AUKUS, được công bố lần đầu tiên vào năm 2021, tại căn cứ hải quân Hoa Kỳ ở San Diego, California, cảng chính của Hạm đội Thái Bình Dương Hoa Kỳ.
Theo thỏa thuận, Hoa Kỳ dự định bán cho Úc ba tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân lớp Virginia vào đầu những năm 2030, với sự chọn lựa mua thêm hai chiếc nữa nếu cần, tuyên bố chung cho biết.
Tuyên bố của các nhà lãnh đạo nói dự án nhiều giai đoạn sẽ đạt đến đỉnh cao với việc Anh và Úc sản xuất và vận hành một lớp tàu ngầm mới SSN-AUKUS, một loại tàu “được phát triển ba bên” dựa trên thiết kế thế hệ tiếp theo của Anh và sẽ được đóng ở Anh và Úc và bao gồm các công nghệ “tiên tiến” của Hoa Kỳ.
“Các tàu ngầm đầu tiên của Vương quốc Anh được chế tạo theo thiết kế này sẽ được chuyển giao vào cuối những năm 2030…và các tàu ngầm Úc đầu tiên sẽ tiếp theo vào đầu những năm 2040” một tuyên bố của Anh cho biết.
Các tàu này sẽ được chế tạo bởi BAE Systems và Rolls-Royce.
Theo thỏa thuận, các tàu ngầm của Mỹ và Anh sẽ được triển khai ở Tây Úc để giúp huấn luyện thủy thủ đoàn Úc và tăng cường khả năng răn đe, quan chức cấp cao của Mỹ cho hay. Tuyên bố chung cho biết Hoa Kỳ và Anh sẽ bắt đầu các hoạt động triển khai luân phiên này ngay sau năm 2027 và một quan chức cấp cao của Hoa Kỳ cho biết trong một vài năm sẽ tăng lên thành 4 tàu ngầm của Hoa Kỳ và 1 của Anh.
Các quan chức cho hay giai đoạn đầu tiên của kế hoạch này đã được tiến hành với tàu Virginia, một tàu ngầm tấn công phi đạn hành trình chạy bằng năng lượng hạt nhân, hiện đang ở thăm Perth, Úc.
Chia sẻ công nghệ sức đẩy hạt nhân
AUKUS sẽ là lần đầu tiên Washington chia sẻ công nghệ sức đẩy hạt nhân kể từ khi làm như vậy với Anh vào những năm 1950.
Trung Quốc đã lên án AUKUS là hành động phổ biến vũ khí hạt nhân bất hợp pháp. Khi triển khai quan hệ đối tác này, Úc cũng khiến Pháp giận giữ khi đột ngột hủy bỏ thỏa thuận mua tàu ngầm thông thường của Pháp.
Nói chuyện với một nhóm nhỏ các phóng viên vào ngày 10/3, ông Sullivan đã bác bỏ những lo ngại của Trung Quốc và chỉ ra việc Bắc Kinh đang xây dựng quân đội, bao gồm cả tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân.
“Chúng tôi đã liên lạc với họ về AUKUS và tìm kiếm thêm thông tin từ họ về ý định của họ,” ông nói.
Vẫn còn những câu hỏi lớn về kế hoạch này, đặc biệt là về những hạn chế nghiêm ngặt của Hoa Kỳ đối với việc chia sẻ công nghệ rộng rãi cần thiết cho dự án và về việc mất bao lâu để chuyển giao các tàu ngầm, ngay cả khi mối đe dọa do Trung Quốc gây ra ngày càng gia tăng.
Quan chức cấp cao của Hoa Kỳ nói với Reuters rằng “rất có thể” một hoặc hai tàu ngầm lớp Virginia được bán cho Úc sẽ là những tàu đã từng phục vụ trong hải quân Hoa Kỳ, điều này cần có sự chấp thuận của quốc hội.
Quan chức này cho biết Úc đã đồng ý đóng góp quỹ để tăng cường năng lực sản xuất và bảo trì tàu ngầm của Mỹ và Anh.
Ông nói Washington đang xem xét khoản đầu tư hàng chục tỉ đô la vào cơ sở công nghiệp tàu ngầm của mình ngoài 4,6 tỷ đô la đã cam kết cho giai đoạn 2023-2029 và khoản đóng góp của Úc sẽ chiếm dưới 15% tổng số.
Một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết AUKUS phản ánh các mối đe dọa ngày càng gia tăng ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, không chỉ từ Trung Quốc đối với Đài Loan tự trị và ở Biển Đông đang có tranh chấp, mà còn từ Nga, quốc gia đã tiến hành các cuộc tập trận chung với Trung Quốc và cả Triều Tiên.
Việc làm mới
Ông Albanese cho biết hôm 11/3 rằng Nam Úc và Tây Úc sẽ là những nơi hưởng lợi lớn từ AUKUS. “Đây là về việc làm, bao gồm cả việc làm trong sản xuất,” ông nói.
Anh, quốc gia rời Liên hiệp châu Âu vào năm 2020, cho biết AUKUS sẽ giúp thúc đẩy tốc độ tăng trưởng thấp của nền kinh tế nước này.
Ông Sunak cho biết AUKUS đang “ràng buộc quan hệ với các đồng minh thân cận nhất của chúng tôi và mang lại an ninh, công nghệ mới và lợi thế kinh tế tại quê nhà.”
Bộ trưởng Quốc phòng Úc Richard Marles tuần trước cho biết các tàu ngầm đó sẽ đảm bảo hòa bình và ổn định trên khắp Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, Đông Nam Á và Ấn Độ Dương.
Ông nói: “Thật khó để bày tỏ mạnh mẽ bước đi mà với tư cách là một quốc gia chúng tôi sắp thực hiện.”
Các nhà phân tích chính trị cho rằng với sức mạnh ngày càng tăng của Trung Quốc và các mối đe dọa Trung Quốc thâu tóm Đài Loan bằng vũ lực nếu cần thiết, điều quan trọng là phải thúc đẩy giai đoạn thứ hai của AUKUS, liên quan đến vũ khí siêu thanh và các loại vũ khí khác có thể được triển khai nhanh hơn.
Các quan chức Hoa Kỳ cho biết các thông báo ngày 13/3 sẽ không bao gồm giai đoạn thứ hai này.
“Chúng tôi muốn để lại điều đó cho một ngày khác,” quan chức cấp cao nói.
Các quan chức Anh và Úc trong tháng này cho biết vẫn cần phải làm việc để phá bỏ các rào cản quan liêu đối với việc chia sẻ công nghệ.
