Bộ trưởng Tài chính Mỹ tại cuộc họp báo ở Đại sứ quán Mỹ ở Bắc Kinh, Trung Quốc, ngày 9/7/2023.
Giới quan sát nhận định với VOA rằng việc Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen, một trong các quan chức cấp cao của chính quyền Tổng thống Joe Biden, thăm Hà Nội vào tuần tới có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong quan hệ giữa Mỹ và Việt Nam, một bước gần hơn để hai nước tiến tới quan hệ đối tác chiến lược.
Bộ Trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen sẽ thăm Việt Nam từ ngày 20 -21 tháng 7, trong nỗ lực “hướng tới việc làm sâu sắc thêm mối quan hệ kinh tế song phương của chúng ta” và “thúc đẩy khả năng phục hồi kinh tế”, Bộ Tài chính Mỹ cho biết trong một thông báo hôm 13/7.
“Tôi đánh giá cao và vui mừng đón nhận tin này. Đây là một minh chứng cho mối quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ tiếp tục được phát triển, hai bên cùng có lợi, đóng góp cho sự phát triển cho khu vực”, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh, một trong những chuyên gia kinh tế hàng đầu của Việt Nam, chia sẻ với VOA.
Chính quyền Việt Nam chưa loan báo về chuyến thăm Hà Nội hai ngày của Bộ Trưởng Yellen. Bộ Ngoại giao Việt Nam chưa phản hồi ngay đề nghị bình luận VOA về thông báo của Bộ Tài chính Mỹ.
Mở ra cơ hội hợp tác
Trong thông cáo của Bộ Tài chính Mỹ, phía Mỹ gọi Việt Nam là “đối tác khả tín” với kim ngạch thương mại “tăng trưởng với tốc độ hàng năm đáng kinh ngạc là gần 25%” trong 28 năm kể từ khi hai nước bình thường hóa và thương mại hàng hóa đã đạt mức cao kỷ lục vào năm ngoái.
Đáng lưu ý, Washington nhận thấy vai trò quan trọng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng hàng hóa quốc tế, với việc “xây dựng chuỗi cung ứng an toàn và đáng tin cậy giữa nhiều đối tác khả tín như Việt Nam thông qua quá trình ‘friendshoring’”, tức chuyển sản xuất đến những nước bằng hữu.
Chuyên gia kinh tế, tài chính Bùi Kiến Thành, người có thâm niên làm việc cho các công ty tài chính Mỹ và tư vấn cho chính phủ Việt Nam, nêu nhận định về chuyến công du Việt Nam của Bộ Trưởng Yellen:
“Cuộc viếng thăm này rất có ý nghĩa vì trước đến giờ, cấp Bộ Trưởng Tài chính Mỹ qua đây là không có nhiều, thường chỉ là cấp Bộ Trưởng Ngoại giao qua làm những việc chung chung thôi, còn đây là một chuyến thăm có ý nghĩa sâu đậm hơn về hợp tác phát triển kinh tế, không phải nhất thời, mà là lâu dài”.
“Kỳ này, bà Janet Yellen qua gặp [lãnh đạo] Ngân hàng Trung ương của Việt Nam, vừa bên Chính phủ, vừa gặp Ban Kinh tế Trung ương, và cả Quốc hội nữa…mở ra quan hệ sâu rộng hơn nhiều so với những kỳ trước”, ông Bùi Kiến Thành, cựu chuyên gia tài chính của công ty AIG của Hoa Kỳ, cựu nhà tư vấn cho chính phủ Việt Nam về các dự án phát triển cơ sở hạ tầng, nêu nhận định với VOA hôm 14/7.
Theo thông cáo của Bộ Tài chính Mỹ, vào ngày 20/7, bà Yellen sẽ có cuộc hội đàm với với Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng, hội kiến với Thủ tướng Phạm Minh Chính, gặp Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh. Vào ngày 21/7, bà có cuộc gặp với Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc, và Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.
Mối quan ngại của Mỹ
Dự kiến trong chuyến công du đến Hà Nội, bà Yellen vẫn sẽ nêu các quan ngại của Washington với giới lãnh đạo Việt Nam về các hoạt động quản lý tài chính tiền tệ của Việt Nam, dù nước này không còn nằm trong danh sách “thao túng tiền tệ” của Mỹ từ năm 2022.
Hoa Kỳ và Việt Nam trong những năm gần đây đã giải quyết được một số rào cản về chính sách tài chính tiền tệ giữa hai nước.
Bộ Tài chính Mỹ đã chỉ định Việt Nam là nước “thao túng tiền tệ” dưới thời chính quyền của Tổng thống Donald Trump, cho rằng nước này làm suy yếu đồng tiền của mình để đạt được lợi thế thương mại không công bằng và đe dọa áp thuế mới. Dưới thời chính quyền Biden, Hoa Kỳ đã không trừng phạt Việt Nam, quốc gia đã cam kết ngừng phá giá tiền đồng. Chính quyền Biden cũng đã sử dụng quyền hạn khẩn cấp để ngăn chặn thuế quan đối với hàng nhập khẩu năng lượng mặt trời từ Việt Nam và ba quốc gia Đông Nam Á khác vì bị cáo buộc xuất khẩu hàng hóa có xuất xứ Trung Quốc bị áp thuế sang Mỹ để né thuế suất.
Nhận định rằng vấn đề quan ngại của Washington về tập quán quản lý tài chính tiền tệ của Việt Nam có nguyên nhân là do sự yếu kém của hệ thống ngân hàng của nước này, chuyên gia Bùi Kiến Thành kỳ vọng rằng chuyến thăm của bà Yellen đến Việt Nam lần này sẽ mở ra cơ hội giúp Việt Nam cải tổ hệ thống ngân hàng và các tổ chức tài chính tín dụng của đất nước.
“Vì hệ thống tổ chức các ngân hàng của Việt Nam còn non trẻ…cho đến bây giờ hệ thống ngân hàng thương mại của Việt Nam vẫn còn rất ấu trĩ – chỉ là một chuỗi tiệm cầm đồ lớn, chứ chưa phải thực sự là một ngân hàng – vì chỉ cho vay thế chấp, chứ chưa phải cho vay tín chấp.
“Ngân hàng Trung ương của Việt Nam [hay còn gọi là Ngân hàng Nhà nước Việt Nam] cũng còn rất non trẻ và nhân sự chưa được đào tạo cho đúng chức năng lãnh đạo một ngân hàng trung ương. Các quan chức được tuyển dụng từ các ngân hàng thương mại…và như thế là bất cập.
“Tôi mong rằng Bộ Trưởng Yellen, từng là lãnh đạo Ngân hàng Trung ương Mỹ, sẽ có cách nói chuyện và tìm hiểu, hướng dẫn, và giúp đỡ cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tự đào tạo thành một ngân hàng Trung ương. Đây là một điều căn bản về chính sách tiền tệ tài chính mà Việt Nam cần học hỏi đến tiến lên”.
Liên quan đến các quan ngại của Bộ Tài chính Mỹ, tiến sĩ Lê Đăng Doanh chia sẻ:
“Tôi nghĩ rằng Việt Nam sẽ trình bày những khó khăn về kinh tế của Việt Nam như là việc Việt Nam phải nhập khẩu dầu thô, phân bón, cũng như các nguyên liệu khác với giá cả tăng thì Việt Nam cần phải có những biện pháp điều chỉnh để đảm bảo kinh tế vĩ mô và đảm bảo phát triển sản xuất.
“Tôi mong rằng cuộc trao đổi sẽ làm cho hai bên hiểu biết lẫn nhau tốt hơn và phía Hoa Kỳ thông cảm với với những chính sách của Việt Nam. Việt Nam cũng sẽ lắng nghe những ý kiến góp ý của phía Hoa Kỳ để tham khảo và điều chỉnh những chính sách của mình”.
Bà Yellen sẽ làm việc với các quan chức Việt Nam về những quan ngại của Hoa Kỳ đối với các thông lệ tiền tệ của Việt Nam, thông cáo của Bộ Tài chính Mỹ cho biết, đồng thời ca ngợi “cuộc đối thoại mang tính xây dựng” của Việt Nam về các vấn đề này.
“Bộ Trưởng Yellen sẽ nêu bật tiến trình này trong chuyến thăm Việt Nam như một ví dụ về cách các quốc gia chúng ta có thể hợp tác để giải quyết các thách thức và giúp tăng cường khả năng phục hồi kinh tế vĩ mô và tài chính của Việt Nam,” Bộ Tài chính Mỹ cho biết thêm.
