Bộ trưởng Tư pháp Merrick Garland hôm 11/8 đã chỉ định ông David Weiss làm công tố viên đặc biệt để điều tra ông Hunter Biden, con trai Tổng thống Joe Biden.
Việc bổ nhiệm một công tố viên bên ngoài để điều tra ông Hunter, con trai của Tổng thống Joe Biden, có nghĩa là hiện có ba cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt có thể nổi bật trong cuộc bầu cử vào năm tới.
Bộ trưởng Tư pháp Merrick Garland hôm 11/8 đã chỉ định ông David Weiss làm công tố viên đặc biệt để điều tra xem liệu ông Hunter Biden có vi phạm luật thuế và súng liên bang hay không. Ông Weiss ra chỉ dấu rằng ông có thể sẽ đưa con trai của tổng thống ra xét xử.
Trước đó, ông Garland đã chỉ định ông Jack Smith điều tra các vấn đề liên quan đến nỗ lực bám lấy quyền lực của Tổng thống Donald Trump sau khi ông thua cuộc bầu cử năm 2020 và các tài liệu mật được tìm thấy tại khu nhà ở Florida của ông.
Ông Garland cũng chỉ định một công tố viên đặc biệt để xem xét các tài liệu mật được tìm thấy tại nhà của ông Biden.
Công tố viên đặc biệt là gì?
Công tố viên đặc biệt được chỉ định để xử lý các vụ án nhạy cảm – thường liên quan đến các nhân vật chính trị hoặc cáo buộc chính phủ có hành vi sai trái nghiêm trọng – với mức độ độc lập cao hơn mức thường dành cho các nhà điều tra liên bang.
Các quy tắc của Bộ Tư pháp cho phép bộ trưởng tư pháp chỉ định một công tố viên đặc biệt khi cơ quan này có xung đột lợi ích hoặc khi bộ trưởng quyết định rằng việc nhờ một công tố viên bên ngoài xử lý một cuộc điều tra sẽ vì “lợi ích của công chúng”.
Bộ trưởng Tư pháp xác định phạm vi điều tra nhưng công tố viên đặc biệt cũng có quyền điều tra các tội phạm mới xảy ra trong quá trình điều tra, chẳng hạn như cản trở công lý.
Không giống như các công tố viên liên bang khác, công tố viên đặc biệt làm việc mà không bị sự kiểm soát hàng ngày của Bộ Tư pháp. Nhưng Bộ trưởng Tư pháp vẫn có thể bác bỏ các quyết định về cách thức – hoặc liệu – một cuộc điều tra có nên tiến hành hay không.
Công tố viên đặc biệt có những quyền hạn gì?
Họ có quyền hạn của một công tố viên liên bang: giám sát các cuộc điều tra, quyết định xem có buộc tội hay không và nếu có thì đưa những vụ việc đó ra xét xử.
Họ phải tuân theo các quy tắc nội bộ của Bộ Tư pháp, bao gồm các chính sách nêu rõ cách quyết định có buộc tội hay không.
Họ cũng hoạt động với sự giám sát của công chúng nhiều hơn. Không giống như các trường hợp khác, Bộ trưởng Tư pháp phải thông báo cho Quốc hội nếu bác bỏ một trong những quyết định của công tố viên đặc biệt. Và công tố viên đặc biệt phải đệ trình một phúc trình nêu rõ lý do buộc tội hoặc từ chối làm như vậy. Những phúc trình đó có thể được công khai, điều hiếm khi xảy ra trong các cuộc điều tra liên bang khác.
Ai có thể là công tố viên đặc biệt?
Thông thường công tố viên đặc biệt là luật sư được mời vào từ bên ngoài Bộ Tư pháp. Đó là trường hợp của ông Smith và ông Robert Mueller, cựu giám đốc FBI, người đã điều tra các cáo buộc rằng chiến dịch tranh cử của Trump câu kết với Nga trước cuộc bầu cử năm 2016.
Nhưng trong một số trường hợp, Bộ trưởng Tư pháp đã chỉ định các luật sư trong cơ quan làm công tố viên đặc biệt để tăng thêm sức mạnh cho các cuộc điều tra mà họ đang thực hiện.
Các ông Weiss, Hur và Smith có kinh nghiệm gì?
Trường hợp của ông Hunter Biden: Ông Weiss là chưởng lý Hoa Kỳ tại Delaware kể từ khi Trump bổ nhiệm ông vào vị trí này vào năm 2018. Trước đó ông là công tố viên tại văn phòng này.
Trường hợp tài liệu ông Biden: Ông Robert Hur là chưởng lý Hoa Kỳ tại Maryland từ năm 2018 đến năm 2021. Ông Trump đã đề cử ông cho chức vụ này. Ông từng là công tố viên liên bang ở Maryland, làm việc tại trụ sở Bộ Tư pháp và là đối tác của một công ty luật tư nhân.
Các vụ án ông Trump: Ông Smith là cựu công tố viên liên bang, người lãnh đạo đơn vị chịu trách nhiệm điều tra tham nhũng công. Năm 2018, ông trở thành công tố viên trưởng điều tra tội ác chiến tranh trong Chiến tranh Kosovo.
Họ khác với công tố viên độc lập như thế nào?
Sau vụ bê bối Watergate, chính phủ đã xử lý những trường hợp nhạy cảm nhất bằng cách chỉ định các công tố viên độc lập.
Những luật sư đó làm việc với mức độ độc lập thậm chí còn cao hơn so với công tố viên đặc biệt. Bộ trưởng Tư pháp sẽ bổ nhiệm họ, nhưng họ sẽ được một hội đồng thẩm phán liên bang đặc biệt trao cho công việc và những thẩm phán đó có thể bảo vệ công tố viên đặc biệt để không bị sa thải.
Khi quy chế thành lập ra các công tố viên độc lập hết hạn vào năm 1999, qui chế này đã được thay thế bằng các quy tắc hiện hành của Bộ Tư pháp về việc bổ nhiệm các công tố viên đặc biệt.
Ông Hunter Biden bị truy tố những tội gì?
Ông Hunter Biden đã bị ông Weiss buộc tội hai tội tiểu hình về thuế và một tội nghiêm trọng về súng vào tháng 6 năm nay, nhưng một thẩm phán liên bang đã từ chối chấp nhận một thỏa thuận nhận tội được đề nghị.
Một số đảng viên Đảng Dân chủ cho rằng cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt có thể ảnh hưởng đến chiến dịch tái tranh cử năm 2024 của ông Biden vì nó có khả năng mở rộng sang các vấn đề khác.
